Ze schuift het gordijn van het pashokje open en loopt naar de spiegel. Ze kijkt, draait en kijkt. ‘Jeroen, wat denk jij?’
‘Leuk hoor.’
‘Maakt het me niet dik?’
‘Dat wel.’
Soms moet je eerlijk zijn. Zo is het ook met afbeeldingen van moeders in de kunst.
Collega Froukje duikt in het onderwerp.
Hoe zien moeders eruit in de kunst?
Als een echte moeder, zo schilderde de Italiaanse kunstenaar Rafaël Maria. Hij werd beroemd om zijn menselijke versie van Maria: stralend van de moederhormonen. Dat is nog steeds het ideaal. In de kunst zijn jonge moeders één en al geluk. Geen wolkje aan de lucht.
Zouden die moeders zichzelf ook zo geportretteerd hebben?
Tja, hoe zou jij op de foto willen met je pasgeboren baby? Precies: op je best. Als een hedendaagse Rafaëlmoeder die overstroomt van warmte en zorgzaamheid.
Zonder weeïg te zijn uiteraard. Want hé, je bent méér dan moeder. Jouw hang naar het perfecte plaatje gaat verder. Het liefst ben je een eigentijdse mix van Eva Jinek en Baby Spice. Een vrouw die altijd stralend glimlacht en die de energie van een 5-jarige heeft. Zo’n type dat tussendoor ook nog CEO van Unilever is.
En hoe is het echt?
Anders. Je hebt je Rafaël- én je Mueckmomenten.
Mueck? Ja, Ron Mueck. Hij maakt eng-echte beelden. In het LAM staat zijn Woman with Shopping, een moeder met hangende schouders, wallen onder haar ogen en een blik die niets ziet. Op haar borst hangt een baby van een paar weken met bruine donshaartjes. Hij probeert haar blik te vangen. Ze heeft het niet door.
Fotograaf Rineke Dijkstra maakte een eerlijke serie van pas bevallen moeders met kind.
Berthe Morisot schilderde haar zus Edma bij de wieg. Een zoet tafereel, tot je beter naar haar gezicht kijkt.
Zitten we daar op te wachten? Op beelden van vermoeide moeders?
Nee, niet per sé. Baby’s eten ook liever bananenprakjes dan broccoliprutjes. We wentelen ons graag in schoonheid en optimisme.
Waarom maken kunstenaars dit soort werken dan?
Het antwoord verschilt per periode. In Rafaëls tijd waren schilders dienstbaar aan de kerk en het schoonheidsideaal. Veel kunstenaars van nu willen je van de automatische piloot af halen. Stop, kijk, voel, denk na.
Ron Mueck raakt mensen met zijn beeld in het LAM. Het gebeurt regelmatig dat bezoekers minutenlang met tranen in hun ogen naar de sculptuur kijken. Een bezoeker liep zelfs het museum uit, om een kwartier later weer terug te komen. Het beeld rakelde een herinnering op, zo vertelde ze.
Voelen dat iemand je begrijpt, troost. Ervaren dat je niet de enige moeder bent die worstelt met verwachtingen en emoties, verzacht de pijn.
Echt?
Kijk eens naar het Instagramaccount van Roxeanne Hazes, bekend als artiest, geliefd als persoonlijkheid. Tijdens de Wereld Borstvoeding Week deelt ze twee korte video’s van haar zoontje die drinkt. Haar borst en tepel zijn zonder filter in beeld. Ze schrijft: ‘Ik vond de borstvoedingsperiode misschien wel de heftigste tijd. De druk die ik voelde om te presteren was ongekend.’ Ze stopt na een paar weken, ondanks de druk van de moedermaffia. Meer dan 1000 volgers reageren met hartjes. Petraa_ schrijft: ‘Ik vind je een powervrouw met powerwoorden die mij, als onzekere moeder, zo motiveren en inspireren!’
Overtuig me
Prima. Wat dacht je van de Amerikaanse actrice en scenarioschrijver Amy Schumer. Haar worstelingen met IVF deelt ze met 9,6 miljoen volgers via een foto van haar opgeblazen buik. Je ziet een litteken van een eerdere keizersnede en blauwe plekken van de hormoonspuiten.
Schoonheid is ver te zoeken. Troost is er des te meer.
En wat voegt kunst daar nog aan toe?
Kunstwerken kunnen hetzelfde effect hebben. Het voordeel van kunstenaars ten opzichte van Roxeanne en Amy is dat ze er een schepje bovenop kunnen doen. Ze kunnen iets uitvergroten of juist verkleinen om je beter te laten kijken. Het beeld van Ron Mueck is echter dan echt, maar alles is net kleiner dan de werkelijkheid. Bij andere sculpturen vergroot hij de werkelijkheid juist. De jonge moeder voelt extra kwetsbaar.
De context van een museum helpt ook. Je kijkt met meer aandacht dan als je thuis scrollend door je tijdlijn gaat.
Even samenvatten
• Moeders worden vaak te rooskleurig afgebeeld
• Daar doen we zelf ook aan mee, vaak nog een beetje erger dan de kunstenaars van vroeger
• Gelukkig kan het ook anders. Ron Mueck maakte een kunstwerk van een jonge moeder die het even níet ziet zitten. Dat troost
Dus
Laat je niet gek maken. Kijk naar Ron, Roxeanne of Amy. En deel eens een eerlijk beeld van jouw eigen moederschap.
Afbeeldingen: De Sixtijnse Madonna van Rafaël, Collectie Gemäldegalerie Alte Meister Detail van Ron Mueck, Woman with Shopping, Collectie LAM museum Rineke Dijkstra, Saskia Berthe Morisot, Le Berceau, 1872 (© RMN-Grand Palais (Musée d’Orsay)/ Michel Urtado) Amy Schumer, foto's van www.instagram.com/amyschumer
